Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονία Νίκος Μαραντζίδης δεν είναι μόνο ένας έμπειρος αναλυτής των πολιτικών τάσεων και των δημοσκοπήσεων, στην τελική ευθεία για τις εθνικές εκλογές του 2023 συμμετείχε στην ομάδα στρατηγικής και επικοινωνίας του τότε προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Αλέξη Τσίπρα.
Τα πράγματα, ως γνωστόν, εξελίχθηκαν αρνητικά, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπέστη εκλογική συντριβή (17,8%), και αυτό προκάλεσε την παραίτησή του, με την σημαδιακή, όπως αποδείχθηκε, αναφορά στο “τέλος του ΣΥΡΙΖΑ”. Για όσα συνέβησαν, φυσικά, εκείνη την περίοδο, η συμμετοχή του γνωστού πανεπιστημιακού ήταν μικρή, το κακό είχε ήδη συντελεστεί.
Δύο χρόνια μετά, κι ενώ ο πρώην πρωθυπουργός φιλοτεχνεί σταδιακά την επιστροφή του στην κεντρική πολιτική σκηνή με ένα νέο πολιτικό φορέα, ο κ. Μαραντζίδης ρωτήθηκε (Action24) σχετικά με το τι μπορεί να επιδιώκει με αυτή την κίνηση, όταν έχει ήδη χάσει σε δύο εθνικές αναμετρήσεις από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η απάντηση ήταν αφοπλιστική: “ο Τσίπρας θα χάνει (εκλογές) μέχρι να τις κερδίσει”. Φαίνεται πώς η φράση δεν βρίσκεται μακριά από την πραγματικότητα, ο Αλέξης Τσίπρας φιλοδοξεί να κερδίσει εκλογές, αν και όχι τις επόμενες.
Ψυχολογικά, πάντως, αυτό είναι και το κομβικό σημείο για τον πρώην πρωθυπουργό. Φαίνεται, δηλαδή, ότι έχει αποδεχτεί, πλέον, ότι αυτό που μετράει είναι ο τελικός στόχος (κάτι σαν την “Ιθάκη” του τίτλου του βιβλίου που είναι προς έκδοση), και όχι οι “ενδιάμεσες ήττες”, όπως για παράδειγμα μία ακόμα στις επόμενες εκλογές.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο νέος πολιτικός φορέας αντλεί δυνητικούς ψηφοφόρους από μία δεξαμενή που (ανάλογα με την μέτρηση) εκκινεί από το 20% και φτάνει μέχρι το 25%. Οι δημοσκόποι προτρέπουν να εστιάζει κανείς στο “σίγουρα και μάλλον ναι” αυτών των μετρήσεων, το οποίο επίσης κυμαίνεται από το 9% έως το 12%, στην τελευταία, δε, μέτρηση της Metron Analysis (Mega Channel) έφτασε λίγο πάνω από το 11%, λιγότερο από δύο μονάδες κάτω από το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ στην ίδια κατάταξη. Οι γνωρίζοντες λένε πώς αυτός πρέπει να είναι και ο στόχος ενός νέου πολιτικού φορέα, να κερδίσει, δηλαδή, την δεύτερη θέση στις εκλογές του Μαρτίου του 2027 (εκτός απροόπτου), ώστε στην πολύ πιθανή περίπτωση που η Ν.Δ, ως πρώτο κόμμα, δεν θα συγκεντρώνει ποσοστό αυτοδυναμίας, να αποτελέσει τον εμβρυουλκό ευρύτερων πολιτικών ανακατατάξεων.
Λογικό, ως εκ τούτου, είναι πολλά να κριθούν από το αποτύπωμα στις δημοσκοπήσεις, τόσο σε αυτές το επόμενο διάστημα που θα δείχνουν την τάση, όσο και μετά την ίδρυση του νέου φορέα. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η Marc (Ant1) εισήγαγε νέα ποιοτική μέτρηση της “Προτίμησης πρωθυπουργού” όπου ο Αλέξης Τσίπρας κατετάγη δεύτερος με περίπου 9 μονάδες από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, και με πολύ μεγάλη διαφορά από τον Νίκο Ανδρουλάκη, επισημάνθηκε ευχάριστα στο επιτελείο της Λ. Αμαλίας. Εφόσον αυτή η τάση συνεχιστεί θεωρείται πώς θα κινητροδοτήσει πολιτικές προσωπικότητες που σήμερα τελούν σε αναμονή, όπως και κύκλους εκτός πολιτικής.
Κάθε δε επίθεση που θα δέχεται από την κυβέρνηση θα επιβεβαιώνει εμμέσως την τάση αυτή, και θα συνδράμει στον σχεδιασμό να θεωρηθεί ως “αντίπαλο δέος” στη Ν.Δ, σε εκλογικό, ή μετεκλογικό χρόνο.
Πώς το ΠΑΣΟΚ “διαβάζει” τον Τσίπρα
Παρόμοια ανάγνωση κάνουν και στην Χαριλάου Τρικούπη: αντιλαμβάνονται, δηλαδή, πώς ένα “κόμμα Τσίπρα” δεν εξαντλεί μόνο το εκλογικό “απόθεμα” του ΣΥΡΙΖΑ (περίπου 8 στους 10 ψηφοφόρους του), αλλά προκαλεί επαναπατρισμό ψηφοφόρων που έχουν διασπαρεί στη ζώνη των αναποφάσιστων, και σε άλλα κόμματα του ίδιου χώρου (Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας, Μερα25), όμως προσελκύει και έναν σχετικά μικρό αλλά διόλου αμελητέο αριθμό ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ (δυνητικά έως και το 20%), ενώ δεν περνάει απαρατήρητο και σε μερίδα κεντρώων.
Εφόσον αυτά τα ποσοτικά και ποιοτικά δημοσκοπικά στοιχεία (σημείωση: πριν καν ανακοινωθεί η ίδρυση του νέου φορέα, παρουσιαστεί προγραμματική διακήρυξη, και εμφανιστούν τα πρόσωπα που θα τον πλαισιώνουν), η δεύτερη θέση θα γίνει “μήλο της έριδας” μεταξύ του ΠΑΣΟΚ και του νέου κόμματος, και εάν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τερματίσει τρίτο θα πυροδοτηθούν εξελίξεις.
Για παράδειγμα, σε μία διαδικασία ανάθεσης εντολών σχηματισμού κυβέρνησης -καθώς δεν θα υπάρχει αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος-, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα …προσπεράσει τον πρώην πρωθυπουργό και ίσως προτείνει στον Νίκο Ανδρουλάκη κυβερνητική συνεργασία. Όχι τόσο γιατί θα την επιδιώκει, αλλά για να προβάλλει ακόμα πιό επιτακτική η ανάγκη διακυβέρνησης και να τεθούν τα διλήμματα της δεύτερης κάλπης.
Είναι βέβαιο πώς θα εισπράξει άρνηση από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, κάτι που πιθανότατα θα προκαλέσει σοβαρούς κλυδωνισμούς στο εσωτερικό του κόμματος, με κάποια στελέχη του να σκέφτονται την επανάληψη μιας συγκυβέρνησης προ του …κινδύνου Τσίπρα.
Όμως, και ο πρώην πρωθυπουργός, εφόσον πάρει, ως δεύτερος, την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, είναι μάλλον βέβαιο ότι θα προτείνει την άμεση συγκρότηση μετώπου κατά της Ν.Δ με στόχο την ανάληψη της διακυβέρνησης στις δεύτερες κάλπες. “Με δεύτερο τον Τσίπρα στις εκλογές, το πρόβλημα μεταφέρεται στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, και όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα και μιας διάσπασης, είναι ανοικτά. Και, φυσικά, ο αρχηγός θα αμφισβητηθεί, καθώς όχι μόνο δεν θα έχει νικήσει τον Μητσοτάκη, έστω και με μία ψήφο, αλλά θα έχει απωλέσει και τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης“, έλεγε στο libre κορυφαίο στέλεχος του κόμματος.
Όλα αυτά μπορεί να ανατραπούν μόνο με κάποια παράδοξη (με τα σημερινά δεδομένα) αλλαγή του εκλογικού τοπίου που θα μπορούσαν να προκαλέσουν, είτε κάποιες εσωτερικές κινήσεις στη Ν.Δ, είτε κάποια σημαντική εκλογική καταγραφή ενός κόμματος Σαμαρά, εφόσον, φυσικά, ο πρώην πρωθυπουργός αποφασίσει, τελικά, κάτι τέτοιο.
Η σχέση του Τσίπρα με το ΠΑΣΟΚ
Από την άλλη, ο Αλέξης Τσίπρας, όπως εκτιμούν αρκετοί αναλυτές, δεν έχει κανένα λόγο να δράσει ανταγωνιστικά στο ΠΑΣΟΚ, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Τουναντίον, πρέπει να κλείσει όσο περισσότερο μπορεί τις “πληγές” που άνοιξαν κάποιες στιγμές της διακυβέρνησης του. Στα “συν” αναφέρουν την πρόταση που είχε απευθύνει όταν ίσχυε η απλή αναλογική, στα “μείον”, όμως, υπάρχουν, ακόμα, τόσο το θέμα χειρισμού της υπόθεσης της Novartis, όσο και τοξικές, επιθετικές συμπεριφορές στελεχών του, εκείνη την εποχή, κατά του ΠΑΣΟΚ (π.χ Παύλος Πολάκης). Μία κίνηση που θα μπορούσε να γίνει, είναι να διατυπωθεί ειλικρινής αυτοκριτική για όλα αυτά, κάτι που επιχειρήθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό (ως προς τη Novartis) σε συνέδριο της “Καθημερινής”, πριν περίπου ένα χρόνο. Οι πληροφορίες -που δεν διαψεύσθηκαν- αναφέρουν, μάλιστα, πώς είχε υπάρξει και επικοινωνία, με δική του πρωτοβουλία, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Δεν είναι ίσως τυχαίο πώς έκτοτε η κριτική του τελευταίου προς τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σπάνια, προς τον ίδιο τον πρώην πρωθυπουργό, ακόμα σπανιότερη. Οι δε τελευταίες αναφορές του περί “μη διακυβερνήσιμης χώρας”, και για “κρίση λειτουργίας του κράτους και των θεσμών”, μάλλον είναι κοντά σε ανάλογες επισημάνσεις του Αλέξη Τσίπρα.
Η αυτοκριτική, πάντως, που θα κάνει ο πρώην πρωθυπουργός θα αποτελέσει, πιθανώς, βαρόμετρο, σχετικά με το πώς θα υποδεχτεί το νέο εγχείρημα το πολιτικό προσωπικό της ευρύτερης κεντροαριστεράς, και ειδικότερα το εκλογικό ακροατήριο και τα ίδια τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Οι πληροφορίες αναφέρουν, πάντως, ότι το επιτελείο του πρώην πρωθυπουργού συνομιλεί με πασοκογενείς από ολόκληρη τη χώρα.
Η …συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ
Ως προς την πρόταση συμπόρευσης που αποφασίστηκε στην Π.Γ του ΣΥΡΙΖΑ, μετά από εισήγηση του Σωκράτη Φάμελλου, φαίνεται ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν προτίθεται να τοποθετηθεί δημόσια για να μην προκαλέσει αντιδράσεις, ωστόσο είναι βέβαιο ότι δεν προτίθεται να μετατρέψει τον πολιτικό φορέα που θα ιδρύσει σε ένα νέο συνασπισμό και άθροισμα κομμάτων, ή συνιστωσών.
Το πιθανότερο είναι πώς στο κατάλληλο χρόνο (προεκλογικά), κι αφού έχουν προηγηθεί συζητήσεις, θα αποδεχτεί την προσχώρηση σημαντικής μερίδας βουλευτών και στελεχών, υπό την αυστηρή προϋπόθεση (για τους βουλευτές) ότι θα παραιτηθούν και θα επιστρέψουν τις έδρες τους στο κόμμα με το οποίο εξελέγησαν, και στη συνέχεια θα περιληφθούν στα ψηφοδέλτια του νέου φορέα.
Είναι σαφές πως η νεότερη γενιά βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ θα βρεθεί στο “μικροσκόπιο” του νέου φορέα, ήδη, μάλιστα, πολλοί απ΄ αυτούς έχουν τοποθετηθεί δημοσίως θετικά. Για παράδειγμα, οι Διον. Καλαματιανός, Γ. Καραμέρος, Μιλτ. Ζαμπάρας, Συμεών Κεδίκογλου, Αλεξ. Μεϊκόπουλος, Κατερίνα Νοτοπούλου, και άλλοι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα πλαισιώσουν το νέο εγχείρημα Τσίπρα, μαζί με αρκετούς από τους παλαιότερους, όπως, η αντιπρόεδρος της Βουλής Όλγα Γεροβασίλη (που διατηρεί στενή και αδιάλλειπτη σχέση μαζί του), ο Γ. Ραγκούσης, και άλλοι. Οι Θ. Θεοχαρόπουλος, Κ. Ζαχαριάδης, και άλλοι της σχετικά νεότερης γενιάς, έχουν κομματικές θέσεις και, μάλλον, θα συναρτήσουν σε κάποιο βαθμό τον χρόνο μετακίνησής του με τις κινήσεις που θα κάνει τελικά ο πρόεδρος του κόμματος.
Οι πληροφορίες, πάντως, αναφέρουν πώς αρκετές προσωπικότητες που σήμερα βρίσκονται εκτός σκληρού πυρήνα πολιτικής (από τους κοινωνικούς φορείς, όπως και από την αγορά, και τις επιχειρήσεις), αλλά και πρώην κορυφαία πολιτικά στελέχη από το ΠΑΣΟΚ, βρίσκονται σε επικοινωνία με το επιτελείο του πρώην πρωθυπουργού και έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να ενεργοποιηθούν στο νέο φορέα.
Ο Σωκράτης Φάμελλος, από την άλλη, έκανε μεν την πρόταση για συμπόρευση, ωστόσο έχει να διαχειριστεί την εσωτερική κρίση με τον Παύλο Πολάκη, και τη θέση που θα πάρουν οι Ν. Παππάς και Ρένα Δούρου (που θεωρούνται “αποκλεισμένοι” από το νέο εγχείρημα), όπως και το σοβαρό πρακτικό και πολιτικό ζήτημα του τι θα γίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ ως κομματικό οργανισμό, με γραφεία, κρατική επιχορήγηση, οργανώσεις κ.ά.
Το βιβλίο
Η παρουσίαση του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα, περί τα τέλη Νοεμβρίου, ή τις αρχές Δεκεμβρίου, θα αποτελέσει το πρώτο βήμα της τελικής φάσης του rebranding και της πορείας προς την ίδρυση του νέου πολιτικού φορέα. Οι περισσότεροι εστιάζουν την προσοχή τους στο περίγραμμα του προγραμματικού σχεδίου που, όπως λέγεται, θα περιλαμβάνεται στο περίφημο 12ο κεφάλαιο, όμως στα προηγούμενα έντεκα, που θα περιγράφουν από την διαπραγμάτευση με τους δανειστές, το κρίσιμο καλοκαίρι του 2015, την συγκυβέρνηση με τον Πάνο Καμμένο, σε συνδυασμό με απαντήσεις στο γιατί δεν επέλεξε συνεργασία με το Ποτάμι, θα υπάρχει και αρκετά εκτενής αυτοκριτική για τα “επίμαχα” της περιόδου 2015-19.
Κάποιοι αναμένουν, για παράδειγμα, κάποια αυτοκριτική ως προς τον χειρισμό θεμάτων που προκάλεσαν μείζονες συγκρούσεις: την υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών και τους χειρισμούς που έγιναν, την υπόθεση Novartis και τις σχέσεις τότε κυβερνητικών στελεχών με τη Δικαιοσύνη, τις εσωτερικές συγκρούσεις με τον Παύλο Πολάκη και την υποχώρησή του -περισσότερες από μία φορά- ως προς το αίτημα διαγραφής του, και πολλά άλλα.